ΟΧΙ ΣΤΑ ΕΥΚΟΛΑ

Το κείμενο που θα διαβάσετε παρα κάτω αναφέρεται σ'ένα ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ γεγονός εκτός κέντρου. Απο εκείνα που τα ζηλεύουμε όλοι εκθειάζοντας τις πρωτοβουλίες και λέγοντας "μπράβο" σ'αυτούς που τα τολμούν.
Η συγκεκριμένη παράσταση ομως δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός. Είναι μία μόνο απο σειρά δράσεων που γίνονται στα Χανιά με στόχο τον εξανθρωπισμό της κοινωνίας.Μη σας παρασύρει ο συναισθηματικός τόνος του κειμένου: κρύβει πίσω του πολλές ώρες σκληρής δουλειάς,πολλή προσπάθεια,πολλές ακυρώσεις κι άλλες τόσες νίκες - χαρές.
Αφιερωμένο στη μνήμη του Βασίλη που έφυγε πριν δυό μέρες χωρίς να μπορέσει να γευτεί το αντίδωρο της κοινωνίας από τέτοιες πρωτοβουλίες.
Οι τρεις
Θα περάσουν από πάνω μας όλοι οι τροχοί
Στο τέλος τα ίδια τα όνειρα μας θα μας σώσουν
Ν.Καρούζος


Σχόλιο πάνω στο θεατρικό ποίημα του Τ. Λειβαδίτη «Οι τρεις»
για όσους χάθηκαν αδίκως στην Ασυλική χοάνη

Δεν υπάρχει ιδιαίτερος δρόμος για την τρέλα. Απ’ τον δρόμο της λογικής φτάνει κανείς στην τρέλα. Μια επιθυμία του, η μια ανάγκη του θέλει να ικανοποιήσει ο άνθρωπος μέσα απ’ αυτήν. Η ψυχιατρική εκείνο που πρέπει να κάνει είναι να τον βοηθήσει να εκφράσει αυτή του την επιθυμία με ένα πιο συμβατό τρόπο. Όχι να τον εγκλείει, να τον αποκλείει, να τον περιθωριοποιεί. Οι ψυχίατροι αντί να λειτουργούν ως προκρούστες των ψυχών , ας συνοδοιπορούν με τον άνθρωπο που διακατέχεται από ψυχική οδύνη. Ας μην καταστέλλουν το σύμπτωμα, ας το διαβάζουν. Ας μην βαφτίζουν καθετί έξω απ’ τον ορθό λόγο ως ακατανόητο, για να πουν ότι μόνο ο δικός τους λόγος είναι δήθεν κατανοητός. Ας μην ζητούμε, στηρίζουμε και υιοθετούμε τους τόπους της τρέλας, ως απόδειξη ότι δήθεν εκεί που κατοικούμε εμείς δεν υπάρχουν τρελοί. Μια λεπτή γραμμή χωρίζει το λογικό απ’ το παράλογο, το υγιές απ’ το διαταραγμένο. Όχι ένα βαθύ χαντάκι. Εύκολα το περνά κανείς… Και τότε…

Ακούστε σήμερα τις λαλέουσες σιωπές των εγκλείστων, σε ένα αποτρόπαιο σκηνικό, όπου έχουν υποφέρει άνθρωποι. Με τις ευλογίες της επιστήμης. Ακούστε σήμερα όχι μόνον τις λέξεις, αλλά και τα διάκενα μεταξύ των λέξεων που περιέχουν την ουσία, το νόημα. Ποιος να ερμηνεύσει και τι.

‘’Ψυχής πείρατα ιών ουκ αν εξεύροιο, πάσαν επιπορευόμενος οδόν, ούτω βαθύν λόγον έχει’’ μας λέει ο σκοτεινός μας πρόγονος.

Το βαθύ, το αρχέγονο, το ακατέργαστο , η επιθυμία και το ένστικτο αφήνονται άραγε στην ολική σαφήνεια, ερμηνεύονται με κάποιο τρόπο; Είναι δυνατή η ερμηνεία των ονείρων, των μεταφορών και ότι κατοικεί στα βάθη, με την λογική του ορθού λόγου, χωρίς να καταπνιγεί, χωρίς να αλλοιωθεί;

Ακούστε σήμερα σπαράγματα λόγου, ανείπωτα, ακατανόητα, ανεπίτρεπτα, ανεπίγνωτα. Έξω απ’ τον λόγο περνά η εν τω βάθει επικοινωνία. Με τα βλέμματα, την αμηχανία, την απορία, τα συγκινήματα , τα αγγίγματα, τους στεναγμούς.

Περιφρονείστε το φλοιό και στοχεύστε στις καρδιές, στη λυπημένη τρυφερότητα, στην εγκατάλειψη, στη ματαίωση, στην αθωότητα, στην ήρεμη απελπισία και στους ανθρώπους τους. Στον πλούτο μέσα απ την πενία ,στην ευθραστότητα αλλά και στην αναζήτηση νοήματος μέσα στο ακατανόητο την αναζήτηση της ομορφιάς μέσα στην ασχήμια,τη στέρηση και την απελπισία, την ελπίδα μέσα στο κενό.

Η ελλειπτική σύνθεση του κειμένου και η αποποίηση της λογικής ακολουθίας δεν ακυρώνουν την προφορά των εναγώνιων ερωτημάτων και το οντολογικό αίτημα. Δεν ενδιαφέρει η βιογραφική νοσογραφία των ηρώων αλλά το χαίνον υπαρξιακό τραύμα ,η υπαρξιακή αγωνία και η ανάδυση της ανθρώπινης τραγικής μοίρας. Ο ποιητής ενώ εισχωρεί τόσο βαθιά στις ψυχές των ηρώων, δεν αποδομεί την ανθρώπινη ουσία, αλλά ενοποιεί και απαρτιώνει ποιητικά τα πρόσωπα των ηρώων. Αλλά και μας φέρνει αντιμέτωπους με το τρομακτικό δέος της παραφροσύνης και με το διχασμένο, απειλούμενο εγώ. Για να μην είναι μάταιος ο κόσμος.

Για τους επικηρυγμένους, τους καταδικασμένους, τους απομονωμένους, τους τρελούς. Τα παιδιά, τους αθώους, τους φτωχούς, τους αδικημένους τους καταφρονεμένους. Τους ζητιάνους ,τους αλήτες, τους απελπισμένους, τους φοβισμένους, τους χαμένους ταξιδιώτες. Τους φυλακισμένους, τους λιποτάκτες, τους μελλοθάνατους, τους αναρχικούς.

Γι αυτούς γράφει ο ποιητής.

Για τους πανάρχαιους νικημένους, τους κυνηγημένους.

Αυτούς που άκουσαν το μήνυμα που θα άλλαζε τη ζωή τους αλλά ήταν γραμμένο σε γλώσσα ακατάληπτη κατά πως λέει ο ποιητής.

Για τους ονειροπόλους, τους δακρυσμένους, τους ρηγματωμένους, τους ραγισμένους, τους ηττημένους. Τους χαμένους σε τόπο, χρόνο, πρόσωπα αλλά και σ’ αυτούς που κράτησαν μέσα στην αγριότητα των καιρών την παιδική τους αθωότητα, που δεν τους έφθειραν ούτε η καθημερινότητα αλλά ούτε και τα όνειρα τους.

Για τους αφανείς, τρωτούς, φθαρτούς που επιμένουν να κοιτούν μακριά στους ανοιχτούς ορίζοντες, που ζωντανεύουν νέους θρύλους και ζωτικές παραμυθίες και που γυρνούν νικημένοι στο άδειο σπίτι ή στο Άσυλο των φτωχών πραγμάτων.

Για τους αιώνιους οδοιπόρους γράφει ο ποιητής.

Εδώ μέσα υπέφεραν άνθρωποι. Ήρθαν για μια επίσκεψη σε ένα ψυχίατρο και κάθισαν 20, 30, 40 χρόνια έγκλειστοι. Έχασαν τα πάντα. Εκτός από τα λογικά τους.

Τι λέτε. Αυτό μας αφορά ή είναι κάτι ξένο για μας. Μπορούμε να κλείνουμε σε παρένθεση την ψυχιατρική βαρβαρότητα των Ασύλων, μπορούμε να κάνουμε πως δεν βλέπουμε; 300 άνθρωποι, αθύρματα της ιδρυματικής βαρβαρότητας σήμερα ζουν ή προσπαθούν να ζήσουν ανθρώπινα σε ξενώνες, οικοτροφεία, διαμερίσματα. Και δεν τους εκφοβίζει, εκβιάζει, βιάζει, καθηλώνει, δέρνει, προσβάλλει κανείς Το ψυχιατρείο δεν υπάρχει πλέον. Οι ανάγκες νοσοκομειακής νοσηλείας καλύπτονται απ’ τα ψυχιατρικά τμήματα των Γενικών Νοσοκομείων σε Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Χανιά. Σταμάτησε το αίσχος των μεταγωγών. Οι άνθρωποι δεν μεταφέρονται για εγκλεισμό, με την κλούβα των μεταγωγών σαν εγκληματίες. Υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν. Μέχρι που να αλλάξει το ψυχιατρικό παράδειγμα, το επιστημονικό υπόδειγμα της ψυχιατρικής. Για μια ψυχιατρική των αναγκών των πασχόντων υποκειμένων και όχι των συμπτωμάτων. Για μια ψυχιατρική της ακρόασης και όχι της επιβολής.

Η τρέλα δεν αντιμετωπίζεται στο άσηπτο περιβάλλον του εργαστηρίου, αλλά στο σηπτικό κοινωνικό περιβάλλον. Για μια ψυχιατρική πιο ανθρώπινη, πιο θεραπευτική, κοινοτική, φιλελεύθερη, ανοιχτή, στοχευμένη προς μια ολική φροντίδα για τον άρρωστο που περνά μια ψυχολογική περιπέτεια.

Η αποψινή βραδιά είναι αφιερωμένη σε όσους έμειναν έγκλειστοι, για χρόνια, χωρίς λόγο, αποκλεισμένοι, αποκομμένοι απ’ το κοινωνικό σώμα με την μεσολάβηση της προκρούστειας ψυχιατρικής. Μιας ψυχιατρικής θεραπαινίδας της κοινωνικής κανονικότητας. Στο βάθος, κάτω απ’ τις φωνές των ηθοποιών θα ακούσετε τις οιμωγές του παρελθόντος. Τους αποτρόπαιους κρότους του εγκλεισμού, της τιμωρίας. Ενδεχομένως και κάποιες μελωδικές φωνές από το μέλλον.

Κλείστε τα μάτια και δείτε με τα μάτια της ψυχής. Εγκαταλείψτε τις τρώγλες του ορθού λόγου και αναπνεύστε στην απόλυτη καθαρότητα του έσω εαυτού, του βιώματος.

Γιατί πηγή της χαράς είναι η λύπη. Και γιατί η λύπη ομορφαίνει τον κόσμο, γιατί οξύνει τις αισθήσεις και παρατηρεί κανείς και πέραν του ορατού.

Μια και μοναδική παράσταση θα δοθεί. Σαν μοιρολόγι για ότι νέο χάθηκε μέσα στα Άσυλα.

Οι ηθοποιοί, οι χαρακτήρες τους μην σας φανούν ξένοι. Είμαστε εμείς. Εμείς οι ίδιοι, χωρίς μάσκες, χωρίς μηχανισμούς άμυνας, χωρίς επιτήδευση, χωρίς τα πρέπει μας. Αληθινοί, κρύσταλλα διάφανα. Ο έσω εαυτός μας.

Απόψε δείχνουμε ότι στη ζωή επιμελώς κρύβουμε, πράγμα που οι ψυχικά ασθενείς δεν μπορούν να κάνουν. Αυτή είναι η μικρή μας διαφορά με τις μεγάλες κοινωνικές συνέπειες. Ας είναι η αποψινή παράσταση μια άσκηση αυτογνωσίας, μια ενδοσκόπηση, μια ευκαιρία για κεντρομόλες πορείες, με πολλές αντηχήσεις, δονήσεις, ερωτήματα.

Κρατείστε αυτή την παράσταση που θα παρακολουθήσετε απόψε σαν ενθύμιο της φρίκης του Ασύλου ή σαν ενοχή του καθενός μας για ότι δεν κάναμε για τον μέσα εαυτό μας, δηλαδή για τον Άλλο για τον κάθε Άλλο.

Κρατείστε αυτή την παράσταση σαν κοινωνική ενοχή για την κοινωνία της ομοιομορφίας που φτιάξαμε, η οποία αποκλείει, εγκλείει και περιθωριοποιεί ο,τι δεν της μοιάζει.

Κρατείστε την σαν κεράκι λύπης για την ύπαρξη, για το είναι, που έδωσε τη θέση του στο φαίνεσθαι.

Κρατείστε την σαν σπίθα ανιδιοτέλειας και αθωότητας, στον σημερινό κόσμο των υπολογισμών, ορθολογισμών, παραλογισμών.

Κρατείστε αυτή την παράσταση σαν θραύσμα δυσεύρετης τρυφερότητας, μέσα στην σημερινή ευτυχία της ευημερίας, του πλούτου και της αγοράς, δηλαδή στην καθολική πενία.

Κρατείστε αυτή την παράσταση σαν φυλαχτό για τις μέρες της οδυνηρής οδοιπορίας κάθε ανθρώπινου όντος που δεν έχει σχέση με το έχειν, αλλά με τις έσω στιβάδες του εαυτού, με το είναι και με την υπαρξιακή αγωνία.

Κρατείστε αυτή την παράσταση σαν χρέος ες αεί, ανεξόφλητο της ψυχιατρικής, της κοινωνικής ανάθεσης απέναντι σε κάποιους ανθρώπους- χιλιάδες ανθρώπους δυστυχώς-που κράτησε εγκλείστους επί χρόνια μέσα στο ψυχιατρείο χωρίς λόγο.

Κρατείστε αυτή την παράσταση σαν συγνώμη της κοινωνίας για απόψεις όπως : «βγάλατε έξω τους αρρώστους και έχασαν τα ακίνητά μας την αξία τους», ή για την χορτολιβαδική άποψη για την μεταρρύθμιση που λέει : «διώξατε τους ανθρώπους από τα 120 στρέμματα και τους κλείσατε στα διαμερίσματα!!!»



Αγαπητοί φίλοι,

Υπερασπίστε την ψυχιατρική μεταρρύθμιση όπως υλοποιείται στην Κρήτη (μοναδική στην Ελλάδα και όπως σε λίγες περιπτώσεις στον κόσμο ολόκληρο). Χωρίς ψυχιατρείο, εγκλεισμό και στιγματικές διαγνώσεις.

Πάρτε βαθιές αναπνοές για μια οντολογική καταβύθιση, για μια ενδοσκόπηση, για μια συνομιλία με εαυτούς.

Ευχαριστούμε, σαν οργανωτική επιτροπή όσους συνετέλεσαν στην πραγματοποίηση αυτής της παράστασης.

Την Αιμιλία Παπαβασιλείου που σκηνοθέτησε το έργο και τους ηθοποιούς Δημήτρη Καλογεράκη, και Λευτέρη Μποτωνάκη που άφησαν τις δουλειές τους και παίζουν στο έργο αφιλοκερδώς.

Την Μαρία Κουλίζα που εθελοντικά προσφέρθηκε να συμμετάσχει στην παράσταση.

Όλους τους συντελεστές του έργου:

Σκηνικά-Κουστούμια-Φροντιστήριο: Έηγια Έλληνα, Ελένη Μαρινάκη

Φωτισμός: Μαρία Μπαλαντίνου

Μουσική: Γιάννης Κατσικανδαράκης

Διαμόρφωση χώρου: Αριστομένης Βαρουδάκης

Βιντεοσκόπηση: Σταύρος Ψυλλάκης

Κατασκευή σκηνικού: Βασίλης Πλατσάκης

Το Θ.Ψ.Π.Χ. για την προσφορά του χώρου.

Τους χορηγούς μας, ΑΜΚΕ Καλειδοσκόπιο και την πρόεδρό του Μαρία Φαφαλιού, το περιοδικό Highlights, το Ε.ΚΕ.ΘΕ.Χ και το Ε.Β.Ε. Χανίων και ιδιαιτέρως τον πρόεδρό του Βαγγέλη Σπανουδάκη, για την ευαισθησία και τη γενναία χορηγία. Χωρίς τους χορηγούς μας δεν θα ήταν δυνατό να πραγματοποιήσουμε το τριήμερο των εκδηλώσεων.

Ευχαριστούμε επίσης όλους εσάς για την στάση σας στο θέμα της μεταρρύθμισης και για την θετική εμπλοκή σας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην επιτυχία της.

Η σημερινή πρόσκληση προς εσάς είναι ένα μικρό ευχαριστώ για την στήριξή σας στον δύσκολο πράγματι αγώνα για την υπέρβαση του Θ.Ψ.Π.Χ.

Σήμερα όσοι επώνυμοι βρίσκονται ανάμεσά μας, δεν εκλήθησαν με την επίσημη ιδιότητά τους, αλλά με κριτήριο την ευθραυστότητα, την αναγνώριση του Άλλου και την ονειροπόληση.

Την διατήρηση της παιδικής αθωότητας στην αγριότητα των καιρών και την συνειδητοποίηση του φθαρτού.

Σημειώνουμε τέλος ότι δεν αλλάξαμε τις ημερομηνίες των εκδηλώσεων λόγω των εκλογών, επειδή αυτή η πράξη πιστεύουμε είναι βαθύτατα πολιτική και πάντως πιο πολιτική από το να παρακολουθεί κανείς μια προεκλογική συγκέντρωση.



Η παράσταση αφιερώνεται στους πρώτους εγκλείστους της ‘’ιστορικής επανένταξης’’ και δι’ αυτών σε όλους τους εγκλείστους των ψυχιατρείων.



Γ. Κοκκινάκος